Ang Romansa ko sa Bangkok. Isinulat ni Toni Tiemsin para sa SubSelfie.com.

Isang karagatan lang ang pagitan ng Maynila at Bangkok. Wala pang anim na oras ang biyahe sa eroplano para marating ang kapitolyo ng kaharian ng Thailand na tinuguriang City of Angels. Pero kung pagkukumparahing maigi, tila milya-milya na ang pagitan ng dalawang syudad.

Wala na sa hinagap ko kung kailan ko nakilala ang Bangkok. Sa apat na beses naming pagkikita sa nakalipas na tatlong taon, mahirap nang itangging malalim na ang romansa naming dalawa. Kanina, mabigat pa ang mga paa ko at ayaw pang umuwi, habang buhat ko ang isang bag at bitbit ang ilang supot ng mga nabiling alaala. Ewan kung darating pa ang panahong pagsasawaan ko siya.

City of Angels. Tinaguriang isa sa mga Tiger Economy o Newly Industrialized Country sa Timog Silangang Asya, mahalaga pa rin hindi lang sa turismo kung hindi lalo maging sa transportasyon ang Ilog Chao Phraya. Sa halagang 40 Baht o halos P60 kada biyahe, ihahatid ka niti sa mga pier walking distance lang sa mga pasyalan gaya ng Grand Palace at Wat Arun. — **City of Angels.** Tinagurian ang Thailand na isa sa mga Tiger Economy o Newly Industrialized Country sa Timog Silangang Asya. Umunlad man ang bansa, mahalaga pa rin hindi lang sa turismo kung hindi lalong maging sa transportasyon ang Ilog Chao Phraya. Sa halagang 40 Baht o halos P60 kada biyahe, ihahatid ka ng ferry sa anumang pier sa ilog na walking distance lang sa iba’t ibang pasyalan gaya ng Grand Palace at ng templong Wat Arun.

Buddhism. Sa tabi ng mga templo at tabing-kalye, mabibili ang maraming estatwa ni Buddha at mala-anting-anting na mga pendant. — **Buddhism at Hinduism.** Sa tabi ng mga templo at tabing-kalye, mabibili ang maraming estatwa ni Buddha at mala-anting-anting na mga pendant. Sa bansang ito kitang-kita ang impluewensya ng Budismo at Hinduismo.

Akala ng marami, bumibiyahe ang isang tao para hanapin ang kanyang sarili. Pero ang ganang akin, paanong mawawala o mawawaglit ang matagal nang nasa iyo?

Maaaring ang biyahe’y para hanapin ang mga matagal nang ‘di nasumpungan: oras para sa sarili, oras kasama ang pamilya, mahal sa buhay o mga kaibigan, oras para magpahinga, oras para magsulat o magbasa o gumuhit o kumanta, o ‘di kaya’y oras para mag-isip o para ‘di mag-isip.

Sa madaling sabi, ito ang mga oras na napunta sa paggawa at inubos ng hapo. Nasa isang dimensyon pero magkaibang bersyon, ganyan ang Pilipinas at Thailand. Lamang lang ang Thailand, kaya para kang di umalis ng bansa at nasa bahay lang.

Grand Palace. Sa mga ginuntuang palasyo at templo na ito nakatira dati ang hari ng Thailand. Gaya ng disenyo ng mga sentro ng mga modernong bansa, kalapit nito ang iba pang mahahalagang gusali ng gobyerno gaya ng Supreme Court, Tax Revenue Collector, National Museum, National Art Gallery, National Theater at Independence Monument. — **Grand Palace.** Sa mga ginintuang palasyo at templo na ito nakatira dati ang hari ng Thailand. Gaya ng disenyo ng mga sentro ng mga modernong bansa, kalapit nito ang iba pang mahahalagang gusali ng gobyerno gaya ng Supreme Court, Tax Revenue Collector, National Museum, National Art Gallery, National Theater at Independence Monument.

Para ngang kambal ang Pilipinas at Thailand o ang Maynila at Bangkok. Sa maraming aspeto, magkakumukha tayo: sa kutis, sa hubog ng mukha, sa kulay ng buhok at mata, at kahit sa tangkad.

Pero syempre, gaya ng sinumang kambal, marami rin talagang pagkakaiba: habang tayo ay may Queen of All Media, meron silang tunay na hari, si King Bhumibol Adulyadej o si Rama XI, na tila santo kung ituring. Sa gitna ng martial law doon ngayon, nananatili siyang tagabigkis ng lahat.

Thai Police General HQ with an image of King Bhumibol Adulyadej — **Rama XI.** Gaya sa maraming bahay at gusali sa buong Thailand, makikita sa harap ng Thai Police General Headquarters sa abenida ng Rama I ang higanteng larawan ni King Bhumibol Adulyadej, tanda ng paggalang at pagpupugay sa nagbibigkis sa kanilang bansa sa gitna ng tensyong pampulitika.

Habang Katoliko ang napakaraming Pilipino at napakaraming simbahan sa atin, Buddhist naman ang marami sa mga Thai — dahilan ng hindi mabilang na templo, ginintuang Buddha, at pagoda sa buong Thailand.

Wat Pho. Sa Buddhist temple complex na ito inaalagaan ang isang higante at ginuntuang Buddha. Katabi nito ang iba pang maraming templo na lubhang magarbo ang disenyo at pagkagawa. — **Wat Pho.** Sa Buddhist temple complex na ito inaalagaan ang isang higante at ginuntuang Buddha. Katabi nito ang iba pang maraming templo na lubhang magarbo ang disenyo at pagkagawa.

Wat Arun o Temple of Dawn. Kahit pakatikip-silim bisitahin ang templong ito, mamamangha ka sa sinsin ng mga porcelain at bubog na maingat na inilapat hanggang sa tuktok ng tore kung saan kita ang Ilog Chao Phraya at ang katimuhang bahagi ng Bangkok. — **Wat Arun o Temple of Dawn.** Kahit malapit na ang takip-silim, bisitahin ang templong ito. Mamamangha ka sa sinsin ng mga porcelain at bubog na maingat na inilapat hanggang sa tuktok ng tore kung saan kita ang Ilog Chao Phraya at ang katimuhang bahagi ng Bangkok.

Kung shopping naman, hindi ka rin mauubusan sa Bangkok ng mapupuntahang mall at mga tiangge. Palibhasa’y malakas ang sariling industriya ng pagawaan at patahian ng tela, napakaraming mura at magagandang damit na mga Thai mismo ang may disenyo.

Kaiba sa atin na naghihingalo na ang garment industry at umaasa na lang halos sa mga imported na tela.

High-end — Kahit sa labas ng ilang mall, may mga sambahan ring gaya nito sa gilid ng Central World Plaza.

Bangkok Nights — Hanggang 10pm ay bukas ang ilang high-end mall sa Siam Square sa Bangkok.

Mall in Bangkok — Tila labis-labis ang produksyon ng damit sa Thailand sa dami ng bilihan ng mga damit at gamit gaya ng mall na ito na nasa Siam Square rin.

Sa halagang P30 o halos 20 baht, pwede ka nang mananghalian o kumain ng hapunan sa mga tabing-kalsada sa Bangkok. Gaya natin, napakahilig din nilang kumain maya’t maya. Nagkalat sa mga kanto at tabing-kalye ang iba’t ibang panindang merienda na mga kikiam at fishballs, puto at kakanin, pancakes, prutas, fresh fruit juice, buko, milk tea, kape at napakarami pang iba.

Fried food — 20 baht o halos P30 na inihaw na manok

Street Food in Bangkok — Makukulay na kakanin

Mura din ang mga hostel at boutique hotel dito kaysa sa ‘tin. Nakilala ko si Titima, political science student at part-time staff sa tinuluyan naming Glur Bangkok Hostel.

With Titima and other staff of the hostel — **Part-time students.** Selfie kasama ang ilang staff ng Glur Bangkok Hostel, kabilang si Titima (pinakakanan). Political science student siya, pero gusto lang raw niya talagang magluto.

Sabi ni Titima, OA raw ang CNN at ang kabuuang projection ng Western media sa ipinatutupad na martial law sa kanila ngayon. Hindi naman kasinggulo at kasinglala ang sitwasyon sa Thailand kumpara sa kung paano ito ibinabalita.

Ayaw niyang magbigay sa akin ng opinyon sa sinasabing Messianic Complex ng kanilang militar, na may sampung beses na yatang nagkudeta sa nakalipas lang na sampung taon. Kanselado ngayon ang karapatan nilang mag-rally. Pwede na raw mahuli ang tatlo o higit pang nagpupulong tungkol sa pulitika. Samakatuwid, bawal magpahayag laban sa military junta.

Bangkok-Thailand-Toni-Tiemsin-SubSelfie-3

Sa isang banda, kwento ni Titima, marami ang natutuwa sa pamamalakad ng transition government sa kanayunan, kung saan binigyan ng kapital ang mga magsasaka at mangingisda.

Kako, mas mayaman sila sa atin. Pero sabi ni Titima maganda lang ang sarili nilang produksyon ng palay, gulay at pagkain kaysa atin. Ilang beses ko nang narinig na sa UP Los Baños pa raw naturuan ang mga Thai noong dekada ’70 kung paano mapapalago ang ani nilang palay. Anong nangyari? Pagkatapos ang 40 taon, tayo na ang umaangkat sa dati lang nating mga estudyante.

Downtown Bangkok — **Abenida ng Rama 1.** Sa kuhang ito makikita ang patung-patong na linya ng tren, flyover at overpass na pawang tanda ng maunlad na imprastraktura at transportasyon sa Thailand

Hindi nawasak ng mga nagdaang giyera ang Thailand. Hindi rin sila nasakop at naging kolonya ng anumang bansa. Pero nakakainggit (at nakakayamot) na ang halos kasabayan lang nating bansa pagkatapos ng World War 2, malayu-layo na ang narating kaysa atin.

‘Wag na nating ungkatin ang statistics. Gamitin na lang nating batayan na mas may tama silang ginawa sa kabila ng kurapsyon. Habang halos 20 porsyento ang mahirap na populasyon sa Pilipinas, naibaba naman ng Thailand sa halos 13 percent ang poverty incidence rate. Ang pinag-uusapan natin, buhay ng may 20 milyong mahihirap sa Pilipinas, kaysa 6 na milyon na mahihirap sa Thailand.

Thai Tuktuk — **Tuktuk.** Ito ang bersyon nila ng ating tricycle, padyak o jeep. Ihahatid ka kahit saang bahagi ng syudad depende sa mapagkasunduan niyong presyo.

Kaya sa pagbisita at pagmumuni habang naglalakad sa lumang kaharian, hindi maiiwasang magtaka: saan tayo nagkamali?

Halimbawa na lang: sakit pa rin sa ulo ang mga tumitirik nating tren, habang sa Bangkok ilang taon nang nagseserbisyo ang tatlong linyang patungong airport. Isang signos lang ito ng kaunlaran at ang layo ng narating ng isang bansa.

Huwag na nating pagtalunan pa ang ilan pang pwedeng pag-debatihan: mas malinis ba sila? Mas kurakot ba ang pamahalaan nila? Mas epektibo nga ba kung sariling wika ang pinahalagahan at ginamit sa pag-unlad at hindi Ingles?

Anu’t ano man, babalik at uuwi pa rin ako sa Pilipinas.

Bangkok-Thailand-Toni-Tiemsin-SubSelfie-4

Sa iilang araw na pagkawala ko sa Pilipinas, hindi lang ako nakapahinga. Muli kong napatunayan sa sarili ko na totoo ngang lumalawak ang kaisipan at pang-unawa sa pagiging estranghero, sa pagkausap sa mga banyaga, at sa pagtuklas ng mga lugar.

Higit sa pagbawi ng nawalang oras para sa sarili, napagtanto ko muling posible at pwedeng-pwede naman talagang may iganda pa ang pamamalakad, sistema, ekonomiya at buhay nating mga Pilipino.

Ito ang naiwan at lagi’t laging paalala sa akin ng Bangkok: pwedeng maningil para sa mga nawala at posibleng gibain ang pamahalaan para may magbago.

Sa ilalim ng karagatan ng ulap at ng South China Sea. Isinulat ang sanaysay na ito habang pauwi sa Maynila noong ika-9 ng Hunyo noong 2014.

About the Author

Screen Shot 2016-05-23 at 5.13.55 PM.png

Toni Tiemsin is the Editor-in-Chief of SubSelfie.com. Presently, he is a Media and Communications Officer of the international NGO Save the Children. Before his work in the development sector, Toni was an Executive Producer for the hourly and breaking news spot of GMA NEWS, News Producer for its primetime newscast 24 Oras, and the Supervising and Associate Producer of the Special Assignments Team, the investigative and features unit Of GMA News. Journalism 2009, UP Diliman. Read more of his articles here.